Балдардыҥ албатылык образцовый «Јаш-Канат» ӧмӧлиги (башкараачылары Айана Михайловна ла Алан Викторович Темеевтер) кандык айдыҥ 7-чи кӱнинде орооныстыҥ тӧс калазында Анита Цой кожоҥчыныҥ башкарузыла ӧткӧн Бастырароссиялык этнографиялык «Ожерелье России. Легенды» деп байрамдык мюзиклда туружып, Россияныҥ рекордторыныҥ бичигине киргени тергеебистиҥ эл-јонын, јерлештерин, эне-адаларды оморкоткон. Чындап та, бу једим алтай калыктыҥ тӱӱкизинде јаркынду ла улуркак учурал болгонын темдектеер керек.
«Јаш Канат» 2005 јылда тӧзӧлип, ӱч бӧлӱктеҥ туруп јат: хореография, инструментал, вокал. «Јаш Канат» бу ӧйгӧ јетире тергеебистиҥ ле Улаганныҥ ичинде балдардыҥ эҥ кӧрӱмјилӱ, бийик учушту јайаандык
ӧмӧлиги болгонын канча катап республика, региондор ортодо ойын-концерттерде бойыныҥ једимдериле керелеген. Олор аймак ла республика ичинде ӧткӧн кажы ла ӧткӱрмелдердиҥ тоомјылу туружаачылары, канча
фестивальдыҥ, кӧрӱ-конкурстардыҥ лауреаттары. Јиит ӱйе бу кӱнде «Јаш-Канатка» кӱӱнзеп ле јилбиркеп јӱрӱп, јайаандыктыҥ телекейине бастыра јанынаҥ бойын ченеп, аймагыста јайалталу улус эмди де кӧп болгоныла катап ла бисти сӱӱндирет.
- «Јаш-Канат» албатылар ортодо «Ожерелье России. Легенды» мюзиклга туружарга амадап, былтыр кичӱ изӱ айдыҥ баштапкы кӱндеринде Сочи курорт калага фестиваль-кастингке јӱрген. Мында јиит артисттер «Дух Алтая» деп кожоҥыла «Вокальное искусство» номинацияда Гранприни јеҥип алдыс. Онойып бу Москва калада ӧткӧн эҥ учурлу ла јыргалду калганчы этапына јол ачылган. Оноҥ ӱлӱрген айда Санкт-Петербургка сборго јӱрдис. Мюзиклга туружар алдында бисте амыры јок, телефон ажыра белетениш, уйку јок тӱндер кӧп лӧ болгон. Мюзиклдыҥ режиссеры – орооныстыҥ ичинде ады јарлу Александр Хорунжийле колбу тудуп, ого белетеп јаткан Н.Н. Улагашевтиҥ «Кан-Бӱдей каан» деген героический эпостыҥ орус тилге кӧчӱрген бичимелиниҥ ӱзӱгин, анайда ок, «Јаш-Канаттыҥ» кайчыларыныҥ кайын аудио-видео бичип, ого келиштире спектакль тургузарга чачтыс. «Ожерелье России. Легенды» деп тургузылган кӧрӱде орооныстыҥ Приволжский, Дальневосточный, Южный, Северо-Кавказский, Сибирский, Северо-Западный, Центральный, ол тоодо Луганск Республиканаҥ бастыра јаба 475 јиит јайалта турушкан. Бу этап Россияда эҥ кӧп туружаачыларлу, сӱрекей јаан ӧткӱрмелдердиҥ тоозына киргенин аҥылап ийели. Кезик округтардаҥ 50 артист те болгон учуралдар темдектелген. Сибирский округтыҥ адын бис, «Јаш-Канат» корыдыс. Бу јорук спектакльда 11 бала: Айдыҥ-Ай Темеева, Эзен Мадышев, Самыр Санин, Даниэль Саксаев, Радмир Кудюшев, Злата Сартакова, Кирилл Тадыкин, Эзен Кензин, Гаврил Мадрашев (Улаган), Дамир Баграшев (Саратан), Батыр Майхиев (Паспарты) алтай калыктыҥ байлыгыла, чӱм-јаҥдарыла орооныстыҥ тӧс калазыныҥ кӧрӧӧчилерин таныштырган ла узыла кайкадып,олордыҥ јӱректерин бактырган.
Јилбилӱ јол-јорыгы, бойы керегинде Эзен Кензин:
- «Јаш-Канаттыҥ» ойын-концертиле коштой, јӱрӱмимде баштапкы катап јаҥыс ла телевизордоҥ угуп, кӧрӱп турган сӱрекей јаан Москва калага барып јӱргениме эмди де бӱтпейдим. Бу мениҥ ӧмӧлигимле эҥ
баштапкы ыраак јол-јорыгым. Ол мениҥ санаамда эҥ ырысту учурал болуп, јажына артар. Јаан сценада Диана Гурцкаяны, Анита Цойды јуугынаҥ кӧрдим. Москвада беш кӱнниҥ туркунына јӱрӱп, бастыра барып кӧргӧдий кеен јерлерге экскурсияга Айана Михайловна ла Алан Викторович бисти апарган: Кызыл площадька, ВДНХга, Москва сууга. Анчада ла албатылар ортодо керек-јарактар ӧдӱп турган «Москва-Сити» тӧс јер санаамда јакшы арткан. Бойым керегинде айдар болзом, мен «Јаш-Канатта» былтыргы јылдыҥ ӱлӱрген айынаҥ бери «кӱӱлик ойноткылардыҥ» бӧлӱгинде топшуурла ойнойдым. Мынаҥ ары кайлап ӱренерге сананадым. Баштапкы катап энемле ижи аайынча аймак кеминде ӱренчиктердиҥ турследына барып, анда балдар топшуурла ойноп турганын јакшы кӧргӧн эдим. Энеме мен топшуурла ойноп ӱренер кӱӱним бар, Алан Викторовичтиҥ кружогына јӱретем деп айдарымда, ол мени «Јаш канат» ӧмӧликке кийдирген. Анайда ок, кару ӱредӱчилериме Айана Михайловна ла Алан Викторовичке быйаным айдадым.
Эзен Мадышев база бойыныҥ кӱӱн-санаазыла ӱлешти:
- Мен «Јаш-Канат» ӧмӧликте 8 јаштаҥ ала јӱрӱп баштап, экинчи јыл кеендиктиҥ телекейинде тазыктырынадым. Баштап тарый «кожоҥдоорыныҥ» бӧлӱгинде, оноҥ менле јажыт балдар кайлап турганын кӧрӱп, јилбиркеп, Алан Викторовичтиҥ башкарузыла кайлап баштаганымнаҥ бери јыл ӧткӧн. Бу ӧйгӧ узым да јаанап, эмди топшуурла, комысла ойнойдым. Энем мениҥ бу јилбӱӱмди јӧмӧп, топшуур садып
берген. Эҥ баштапкы јаан ойын-концертке ол јылда «Ожерелье России. Легенды» мюзиклдыҥ Сочидеги талдашту кӧрӱде турушканым болот. Экинчизи - кастингти јеҥӱлӱ ӧдӱп, орооныстыҥ тӧс калазыныҥ эҥ јаан «Москва» деген концертный залында, ады элбеде јарлу кожоҥчыларла теҥ-тай ал камык кӧрӧӧчилерге бойымныҥ билеримди кӧргӱскеним сӱреен јараган. Мынаҥ да ары јайаандык ижимди токтотпой, келер ӧйдӧ атту-чуулу, јайалталу кайчы, ол эмезе артист болорго, јер-телекейле ойын-концертимле јоруктаарга амадайдым.
Самыр Санин мынайда куучындады:
- Ойын-концерттер, байрамдар сайын балдардыҥ «Јаш-Канат» ӧмӧлиги бар болгонын кӧрӱп, мен база анда ӱренип, јуук улузымды једимдеримле оморкодор кӱӱним келген. Онойып, мен ӧмӧликте 2-чи јыл «кӱӱлик ойноткылардыҥ» бӧлӱгинде узымды тыҥыдадым. Москва калага «Ожерелье России. Легенды» мюзиклга турушканым мениҥ јӱрӱмимде баштапкы јаан, учурлу учурал деп айтсам, байла, јастыра болбос.
Ӧткӱрмелдиҥ учында ӧмӧликтиҥ башкараачылары јиит ӱйени духовно-нравственный ла тӧрӧлчи кӱӱн-тапка таскадып турганы учун Быйанду самараларла кайралдаткан. Анайда ок, кажы ла балага ады-јолдорын
бичип, Россияныҥ рекордторыныҥ бичигине кирген деп бичип салган сертификаттар табыштырылган. Учуралды тузаланып, эне-адалар «Јаш-Канат» Москва калада 4 чолмонду «Альфа» отельде токтоп конорго тӧлӧмир акчазын јеткилдеген «Улаган аймак» муниципал тӧзӧмӧлдиҥ јааны Айдар Кириллович Акчинге, Улаган аймактыҥ депутаттарыныҥ Совединиҥ председатели Амаду Михайлович Токоековко, «Јаш-Канат» ӧмӧликтиҥ башкараачыларына быйанын јетиредилер.
С 1 по 10 апреля в Республике Алтай проходила Декада алтайского героического эпоса Это дата выбрана не случайно, именно, 3 апреля 1925 года в селе Паспарта Улаганского района родился выдающийся алтайский сказитель, исполнитель одного из самых известных эпических сказаний «Маадай-Кара», член Союза писателей СССР, кавалер «Ордена Дружбы» Алексей Григорьевич Калкин. В рамках Декады в учреждениях образования, культуры и искусства Республики Алтай проходят различные мероприятия. Декада алтайского героического эпоса является неотъемлемой частью популяризации и сохранения традиционных ценностей, культурного и духовного наследия народов Республики Алтай.
В Улаганском районе прошла Декада по сказительскому искусству. с 3 по 10 апреля по школам Улаганского района прошли мастер-классы по традиционной культуре и национальным видам спорта. Мастер-классы провели: Мерген Тельденов, Алексей Калкин, Алтынай Санаа, Сурланай Белешева. После окончания мастер-классов прошел вечерний концерт «Кай-Jанардын уни». Спасибо нашим гостям, мы получили от вас не передаваемые эмоции. Надеемся, что наши дети от вас возьмут хороший пример, будут любить свой родной язык, ценить свою культуру и традиции нашего народа.