Информация о материале

Опубликовано: 18 июля 2022

БАЙРАМНЫҤ АЧЫЛТАЗЫ

Байрамныҥ ачылтазы аймактардаҥ келген делегациялардыҥ, Алтай Республиканыҥ спортсмендериниҥ парадыла башталды. Мында Улаганныҥ јонын аймактыҥ јааныныҥ ижин удурумга бӱдӱрип турган В.А. Санин, аймактыҥ јааныныҥ социальный политика аайынча ордынчызы Л.Е. Кудюшева, Эл Курултайдыҥ депутады А.И. Тазрашев баштады.

Алтай Республиканыҥ башчызы О.Л. Хорохордин бойыныҥ сӧзин айдар алдында комусла ойноп, алтай тилле јуулгандарды Эл-Ойын башталып јатканыла уткуды. «Эл-Ойын байрам кажы ла эки јылдыҥ бажында ӧткӱрилип
турган, је коронавирус јуугушту ооруныҥ пандемия ӧйиле кожо 4-чи јылда орныктырылган. Албатылык бу байрам 1988 јылдаҥ бери темдектелип, 2018 јылда «Эҥ артык этнокультурный туристический ӧткӱрмел» деп Гран-при алган. Мынаҥ озо Эл- Ойын 2018 јылда Улаганда ӧткӧн, бӱгӱн Кан-Оозы аймак байрамды 30 јылдыҥ бажында экинчи катап ӧткӱрип јат» - деп, ол сӧзин тӱгести. Анайда ок, јуулгандарга Алтай Республикада Эл курултайдыҥ спикери А.П. Кохоев, Кемерово областьтыҥ губернаторы С.Е. Цивилёв, Кан-Оозы аймактыҥ јааны Р.В. Кокушев јылу сӧстӧриле баштанды.

Кӧдӱриҥилӱ айалгада Алтай Республиканыҥ тоомјылу улустарына кайралдар табыштырылды. Олордыҥ ортозында бистиҥ аймактаҥ «Почетный гражданин Республики Алтай» ат-нере Алтай Республикада адалардыҥ Совединиҥ јааныныҥ ордынчызы С.И. Ельдеповко берилди. Байрамныҥ ачылтазы оноҥ ары Ойротияныҥ 100 јылга ӧткӧн тӱӱкизи керегинде театрал кӧргӱзӱле улалган.

Мында 500-ке јуук улус турушты: культураныҥ ишчилери, јайаандык ӧмӧликтер, П.В. Кучияктыҥ адыла адалган национальный театрдыҥ артисттери, студенттер, Г.И. Чорос-Гуркинниҥ адыла адалган культураныҥ колледжиниҥ ӱредӱчилери, спортчылар ла оноҥ до ӧскӧ.

КУЛЬТУРАЛЫК ӦТКӰРМЕЛДЕР

Эки кӱнниҥ туркунына ӧзӧктиҥ јалаҥында туружаачылар бойлорыныҥ узын, јайаандыгын кӧргӱзер јӱзӱн-башка кӧрӱ-конкурстар јарлалган: јурт ээлемниҥ ишчилериниҥ укту малыныҥ, аҥ тузаланаачылардыҥ аҥдап-јӧӧгӧниниҥ, аттыҥ јепселдериниҥ кӧрӱлери, «Аргымак» фотокӧрӱ, «Тастаракай», «Јаҥар кожоҥ» ло оноҥ до ӧскӧ.

«Тастаракай» конкурста Улаганныҥ театрал «Тоскыйнак» ӧмӧлиги (Татьяна Табаева, Виктория Конушева, Марина Саксаева, Ольга Колян, Астам Юстуков) туружып, баштапкы јер алганы јаан сӱӱнчи болды. Эл-јон Улаганныҥ каткырма-кӧрӱзин кӧрӧргӧ тӧс сценаныҥ јанына тургуза ла јуулыжып келдилер. «Тастаракайдыҥ» геройлоры кӧрӧӧчилерди јилбиркедип, бойлорыныҥ јайалтазыла кайкадып, «Улаган јайалталу улустарыла бай» дегенин катап ла кереледилер. Кӧрӧӧчилер акту кӱӱндеринеҥ каткыргылап, јакшы кӱӱн-санаалу арттылар. «Тастаракайдыҥ»

кӧрӱзинде Кош-Агаш аймактыҥ культура бӧлӱгиниҥ ишчилери 2-чи јер, Чамал аймактыҥ албатылык «Амаду» ансамбли 3-чи јерде болуп чыктылар.

«Национальный агаш айыл» конкурста Алена Санаа, Геннадий Николаевич ле Галина Петровна Тадыкиндер кирген-чыккан улусты алтай аш-курсакла кӱндӱлеп, айылдыҥ кееркедилген јазалдары керегинде толо јетирӱ эдип тургулады. Бу конкурста јеҥӱчил - Кӧксуу-Оозыныҥ албатызы. Шабалинниҥ улузы 2-чи, Кан-Оозы ла Оҥдойдыҥ делегациялары ӱчинчи јерди ӱлештилер.

«Јаҥар кожоҥ» кӧрӱде Улаган аймактыҥ культура бӧлӱги телеҥиттердиҥ чӱм-јаҥы ла ойындарын кӧргӱзип, ӱчинчи јерди алды. Кӧксуу-Оозыныҥ јаҥарчылары 1-кы, Кан-Оозыныҥ туружаачылары 2-чи јерлер алганыла кайралдаттылар. Аҥылу сыйла Кош-Агаштыҥ «Оймок» мини-театры темдектетти. «Эҥ артык национальный ээр» деген кӧрӱниҥ бӧлӱгинде экинчи јерди јерлежис Геннадий Енхунов ала сокты, 1-кы јерде - Артыш Монгуш (Республика Тыва), 3-чи јерде – Борис Сарычев (Майма аймак). Онойып, культуралык кӧрӱде командалар ортодо 1-кы јерге Кан-Оозыныҥ, 2-чи јерге – Шабалинниҥ, 3-чи јерге Кӧксуу-Оозыныҥ эл-јоны чыктылар.

СПОРТ-МАРГААНДА

Эл-Ойын байрамныҥ эҥ ле кӧп кӧрӧӧчилер чогуп турган бӧлӱги – спорт маргаандар. Бастыра јаба 14 бӱдӱм маргаанда 700 јуук спортчы бойыныҥ кӱчин ченеп кӧрдилер. Спорт-тартыжулар кызу ла јилбилӱ болды.

Бистиҥ спортчылар бойыныҥ капшуунын, тӱргенин база кӧргӱстилер. Командалар ортодо алтай кӱреште («стенка на стенку» деп системала) Улаганныҥ јуунты командазы (Родион Асканаков, Ай-Мерген Белешев, Степан Кобенов, Эжер Енчинов, Денис Черкасов) баштапкы јерге чыга конды. Олор финалда Кош-Агаштыҥ командазын јеҥип алгандар. Ӱчинчи јерде Кан-Оозыныҥ бӧкӧлӧри.

Таҥынаҥ бойлорыныҥ бескелеринде болгон алтай кӱреште 60 кг. алыптар ортодо Эжер Чугулов - 1-кы, Родион Асканаков – 2-чи, Иван Асканаков – 3-чи; 70 кг. ортодо тартыжуда: Степан Кобенов 1-кы, Эжер Енчинов – 2-чи; 90 кг. кӱрешчилер ортодо: Ай-Мерген Белешев - 2-чи, Айдыҥ Олчонов -3-чи јерлерде болдылар. Абсолютка кӱрешле Улаганныҥ атту-чуулу кӱрешчилери: Денис Черкасов, Степан Кобенов, Эжер Енчинов ло оноҥ до ӧскӧлӧри кӱрешчилердиҥ тоозына база кирген. Је 1-кы јерге Анатолий Ядрушкин (Кан-Оозы аймак) чыгып, Алтай Республиканыҥ башчызыныҥ тӧс сыйын – «Лада Гранта» бӧлӱк ойноп алды. 2-чи јерде – Евгений Ядрушкин (Чамал аймак) - мотоциклла кайралдаткан. 3-чи јерде – Андрей Томчук (Шабалин аймак).

Камчы чабарында Степан Ельдепов ло Айдыҥ Куюков маргыжып, командалар ортодо 3-чи јер алгылап, Улаганныҥ командазына јӧмӧлтӧ эттилер. Горно-Алтайск - 1-кы, Оҥдой- 2-чи јерлерде. 60 јаш ла оноҥ јаан јашту спортчылар ортодо 1-кы јерди (личный зачет) С.И. Ельдепов алганын база темдектеер керек.

Тебек теберинде командалар ортодо Улаганныҥ тебек тебеечилери 1-кы јерди алды. Кан-Оозыныҥ командазы -2-чи, Кош-Агаштыҥ спортчылары - 3-чи јерлерде. Герман Кочеев 3984!!! катап тебек тебип, рекорд тургусканыла 1-кы јер алганы (личный зачет) база јаан солун ла оморкодылу. Улаганда ӧткӧн Эл Ойында бу спортчы 1850 катап тебек тепкенинеҥ узы сӱреен јаанаган эмтир. Айдарда, бу спорт сӱӱчиге мынаҥ да ары таскадынып, маргаандарда аймагыныҥ адын бийик кеминде корып јӱрзин деп кӱӱнзейли. Ок-јаа адарында Улаганныҥ командазы 3-чи јер ойноп алды, 1-кы јерде – Горно-Алтайсктыҥ, 2-чи јерде – Кош-Агаштыҥ делегациязы. Эр улус ортодо ӧткӧн тартыжуда Айканат Бурмаловко једери јок болды – 1-кы јерде (личный зачет). Таш кӧдӱреринде 3-чи јерде Улаганныҥ алыптары, 1-кы јерде – Кан-Оозыныҥ, 2-чи јерде – Кӧксуу-Оозы аймактардыҥ баатырлары. 60 кг. бескелӱ спортчылар ортодо Игорь Асканаков 3-чи јер алып (личный зачет), јерлештерине сӱӱнчи ле кӧӧрӧм кӱӱн-санаа экелди. Мӧшкӧ чыгарында Мерген Адыкаев (личный зачет) 1-кы јер алган.

Алтай шатрала командалар ортодо Улаганныҥ шатрачылары 2-чи јерде болдылар, 1-кы јерде – Оҥдойдыҥ, 3-чи јерде – Шабалин аймактардыҥ спортчылары. Ӱй улус ортодо Алена Чалчикова, јаан јашту эр улус ортодо Николай Кокпоев эҥ артыктары болуп, 1-кы јерлер (личный зачет) алгандар. Јаан јашту шатрачылар ортодо Валерий Сартаков 3-чи јерде (личный зачет). Тоҥжоон јӱгӱрӱкте (личный зачет) Эркемен Олчонов ло Айдыҥ Кудюшев 3-чи јерде. Аттыҥ 1600 беристеге јарыжында Евгений Сандяев 2-чи јерде болды. Тӱрктердиҥ сӱӱген Кӧк-бӧрӱ ойынында Улаган аймактыҥ уулдары (Эзендей Бадыкин, Байрам Саксаев, Станислав Белеев, Айдар Олчонов, Валерий Баграшев, Александр Бадыкин, Урмат Курманов, Ренат Саксаев, Григорий Байтушкин, Мерген Бадыкин, Геннадий Олчонов, Айдар Куюков) 3-чи јерде болуп калдылар. 1-кы јерде – Шабалин, 2-чи јерде – Оҥдой аймактардыҥ кӧк бӧрӱчилери.

Онойып, спорт-маргаандарда текши тооло баштапкы јерде Кан-Оозы, экинчи јерде Улаган, ӱчинчи јерде Оҥдой аймактыҥ спортчылары чыктылар.

Эки јылдаҥ Эл-Ойын база эл-јонды тӱймедер. Мында аймагыстыҥ делегациязы ичкери јӱткӱп, баштапкы јерлериле јерлештерине сӱӱнчи сыйлаар деп иженедис.

Улаган аймактыҥ јааныныҥ ижин удурумга бӱдӱрип турган В.А. Санин Эл-Ойын байрамда бойлорыныҥ јеҥӱлериле аймактыҥ адын корыган, кӧдӱрген спортчыларга, культураныҥ ишчилерине јаан быйанын јетирип, јаан изӱ айдыҥ учы јаар аймактыҥ администрациязында Эл-Ойынныҥ јеҥӱчилдерине кӧдӱриҥилӱ ле байрамдык айалгада кӱндӱкӱрее ӧткӱрилери темдектелип турганын јетирди.

Автор: Л.Адыкаева

Просмотров: 342